Nhược thị (hay còn gọi là mắt lười, tên tiếng anh là amblyopia, hay lazy-eye) là tình trạng thị lực suy yếu, thường xảy ra ở một bên mắt do sự phát triển bất thường của thị giác trong những năm đầu đời. Mắt bị nhược thị có xu hướng hơi lệch vào bên trong hoặc hướng ra ngoài.
Tình trạng nhược thị thường bắt đầu xuất hiện trong khoảng thời gian từ khi trẻ sinh ra cho đến 7 tuổi. Đây là nguyên nhân hàng đầu gây mất thị lực không hồi phục ở trẻ em. Hiện tượng này hiếm khi ảnh hưởng đến cả hai mắt.
Chẩn đoán và điều trị nhược thị từ sớm giúp ngăn ngừa các biến chứng mất thị lực không hồi phục đối với thị lực của trẻ, hạn chế nguy cơ mù lòa. Để cải thiện thị lực của bên mắt yếu hơn, bác sĩ có thể cho bé sử dụng thuốc nhỏ mắt, đeo kính thông thường, kính áp tròng hoặc dùng miếng che mắt.
Bệnh nhược thị ở trẻ em
Trong quá trình phát triển ở trẻ em, đường dẫn truyền thị giác từ mắt đến não dần hình thành và hoàn thiện. Trong giai đoạn này bất kỳ nguyên nhân nào làm cản trở việc phát triển thị giác của hai mắt hoặc có sự tương tác bất thường giữa hai mắt dẫn đến việc hoàn thiện đường dẫn truyền thị giác bị gián đoạn đều có thể gây nhược thị. Tỷ lệ nhược thị gặp ở trẻ em dưới 6 tuổi chiếm khoảng 3%. Sau 7 tuổi, não bộ và thần kinh thị giác đã ổn định, nên mọi điều trị sau thời gian này thường kém hiệu quả. Do đó cần phải để ý phát hiện sớm trẻ bị nhược thị để có biện pháp can thiệp kịp thời tránh biến chứng nặng nề.
Bệnh nhược thị ở người lớn
Nhược thị ở người lớn có thể được phát triển từ những vấn đề khác của mắt như các tật khúc xạ của mắt: cận thị, loạn thị, viễn thị hoặc các bệnh khác như đục thủy tinh thể, loạn dưỡng võng mạc. Do đó để chẩn đoán nhược thị ở người lớn thì cần phải tìm nguyên nhân gây ra tình trạng nhược thị. Từ đó điều trị căn nguyên mới có thể hy vọng cải thiện thị lực của mắt.
Những dấu hiệu thường gặp trong bệnh nhược thị:
Các dấu hiệu và triệu chứng của nhược thị bao gồm:
Đôi khi không thể nhận biết được tình trạng giảm thị lực rõ ràng nếu không đi khám mắt.
Phụ huynh nên đưa con đi khám bác sĩ nếu nhận thấy hai mắt của bé có vẻ không đồng đều vài tuần sau khi sinh. Kiểm tra thị lực đặc biệt quan trọng với trẻ nếu gia đình có tiền sử bị tật khúc xạ hoặc các bệnh lý khác về mắt.
Nói chung tất cả trẻ em trong độ tuổi từ 3 đến 5 tuổi nên được kiểm tra mắt tổng quát để phát hiện sớm những bệnh lý liên quan đến thị lực.
Nhược thị xảy ra do sự phát triển bất thường về thị lực ngay từ những năm đầu đời của trẻ, làm thay đổi đường dẫn truyền thị giác từ võng mạc đến não và bên trong não. Do đó, một bên mắt của bệnh nhân nhược thị sẽ nhận được ít tín hiệu thị giác hơn. Não không thể nhận biết được đầy đủ những hình ảnh truyền về từ bên mắt yếu hơn. Cuối cùng, khả năng làm việc cùng nhau của mắt giảm đi đáng kể.
Bất cứ tác nhân nào làm suy giảm thị lực của trẻ hoặc dẫn đến loạn thị (mắt lé) đều có thể là nguyên nhân gây ra nhược thị. Trong đó, phổ biến nhất là những nguyên nhân bao gồm:
Nhược thị chẩn đoán bằng kiểm tra từng mắt một cách kỹ càng và toàn diện. Các bác sĩ sẽ tiến hành các kiểm tra để chẩn đoán như:
Đối với trẻ em cần được khám và kiểm tra thường xuyên để có biện pháp điều trị kịp thời vì bệnh thường biểu hiện một bên mắt nên trẻ nhỏ và cha mẹ khó nhận biết nếu không chú ý.
Nhược thị là tình trạng suy giảm thị lực do rối loạn dẫn truyền thị giác. Trẻ bị nhược thị có thể chữa khỏi bệnh nếu được chẩn đoán sớm và điều trị đúng cách. Nhược thị nếu phát hiện sớm ở trẻ em dưới 5 tuổi thì có thể điều trị sớm bằng cách tập cho trẻ phương pháp nhìn và quan sát. Còn đối với người lớn bị nhược thị, khả năng chữa khỏi là rất ít.
Nếu nguyên nhân gây ra nhược thị liên quan đến thực thể, như lác mắt, tật khúc xạ, đục thủy tinh thể hay tổn thương võng mạc... thì cần có biện pháp can thiệp kịp thời và hợp lý để cải thiện thị lực cho mắt ngay từ lúc trẻ còn nhỏ tuổi. Trong trường hợp bệnh đã kéo dài đến tuổi trưởng thành thì thường không thể điều trị khỏi. Vì thế, ngay khi còn nhỏ, nếu trẻ cần bị cận hay loạn từ nhỏ thì phụ huynh nên cho trẻ đeo kính. Với những trẻ bị tật khúc xạ cũng như các bệnh lý khác về thị lực mà không đeo kính, dù có điều trị kịp thời thì hình ảnh truyền về tại võng mạc cũng sẽ không rõ nét, qua thời gian sẽ dẫn tới nhược thị, thậm chí có nguy cơ mù lòa.
Những lời khuyên sau đây giúp hạn chế nguy cơ tiến triển nhược thị và ngăn ngừa thị lực suy yếu:
Chăm sóc sức khỏe mắt là một phần quan trọng của sức khỏe nói chung. Để phát hiện sớm nguy cơ bị nhược thị, nên cho trẻ thăm khám chẩn đoán các vấn đề về mắt từ sớm, tránh để bệnh tiến triển lâu ngày, dễ dẫn đến những biến chứng đáng tiếc.
Người đăng: chiu