Mở bài trực tiếp (trực khởi)
Là cách mở bài đi thẳng vào vấn đề. Cách mở bài này thường đột ngột, làm cho người đọc có nhiều hứng thú. Nhưng nếu chọn cách này, học sinh phải có một vốn từ nhất định, một lượng kiến thức rất chuẩn …Nói chung phải là một tay lành nghề văn mới sử dụng hiệu quả.
Ưu điểm của cách mở bài trực tiếp :Mở bài gián tiếp (Lưng khởi)
Là kiểu mở bài nêu vấn đề sẽ bàn sau khi dẫn ra một ý kiến khác có liên quan gần gũi với vấn đề (với nhiều hình thức). Để bài làm có không khí tự nhiên và có chất văn, người ta thường mở bài theo hướng gián tiếp.
Có 4 cách mở bài gián tiếp :
Cách 1: Diễn dịch (suy diễn ) “Với mở bài theo lối diễn dịch các em nêu ra những ý kiến khái quát hơn vấn đề đặt ra trong đề bài rồi mới bắt đầu vào vấn đề ấy.
Cách 2: Quy nạp Mở bài theo kiểu quy nạp tức là nêu lên những ý nhỏ hơn vấn đề đặt ra trong đề bài rồi mới tổng hợp lại vấn đề cần nghị luận.
Cách 3: Tương liên (tương đồng ) Chúng ta có thể mở bài theo cách tương liên: Nêu lên một ý giống như ý trong đề rồi bắt sang vấn đề cần nghị luận. Ý được nêu ra có thể là một câu tục ngữ, ca dao, danh ngôn, một nhận định hoặc những chân lý phổ biến, những sự kiện nổi tiếng.
Cách 4: Tương phản (đối lập ) Còn một cách nữa để có một mở bài gián tiếp đó là sử dụng phương pháp đối lập. Người viết thường nêu lên những ý trái ngược với ý trong đề bài rồi lấy đó làm cớ để chuyển sang vấn đề cần nghị luận.